પૂજ્ય શ્રીમોટાની સહાય ( આમુખ )
પૂજ્ય શ્રીમોટાએ પોતાના એક સ્વજનને લખેલા પત્રોનો આ સંચય જીવનવિકાસની સાધનાને અત્યંત સરળતાથી અને વ્યવહારુ રીતે સ્પષ્ટ કરે છે . પૂજ્ય શ્રીમોટાએ સંસારજીવનમાં રહીને પ્રભુમય જીવનનો અનુભવ કેવી રીતે પમાય એની અનેક રીતો દર્શાવી છે . એમાં સૌ કોઈ પોતપોતાનાં પ્રકૃતિ – સ્વભાવને સમજીને જાગૃતિથી કોઈ પણ રીતનો પ્રયોગ કર્યા કરે તો એને સવિશેષ તો પૂજ્ય શ્રીમોટાની ચેતનાશક્તિની સહાય મળ્યાનો અનુભવ થાય છે . પોતાની સાથે ‘ કોક ’ છે એવો સતત અનુભવ થતાં આપણામાં એક અનોખી હિંમત અને ધીરજ પ્રગટતાં અનુભવીએ છીએ .
પૂજ્ય શ્રીમોટાએ પ્રભુને બધું જ કહ્યા કરવાની રીત દર્શાવી છે . નિવેદનનો આ પ્રકાર અત્યંત સરળ હોવા છતાં કાળજીપૂર્વક આચરવાનો હોય છે . પ્રભુને કરાતાં નિવેદનમાં નિખાલસતા અને નિષ્ઠા અનિવાર્ય છે . જો નિખાલસતા હોય તો પ્રભુપ્રેમનો સ્પર્શ અનુભવાય અને નિષ્ઠા હોય તો પ્રભુપ્રેમ સ્પર્શની શક્તિથી વ્યવહારમાં નિવેદન દ્વારા વ્યક્ત થયેલી ભાવના જાગૃત રહે , અને જે ભાવનાથી કર્મ આચરવાં જોઈએ એવી ભાવનાથી એ આચરાય . નિવેદનની આ બારીક રેખા પ્રત્યે પૂજ્ય શ્રીમોટાએ ખાસ ધ્યાન દોર્યું છે .
બીજું ખુલ્લું થવા વિશેની વાત છે . આપણાં અંતઃકરણોમાં એટલે કે મન , બુદ્ધિ અને પ્રાણમાં જે વલણો જાગે છે , એને પ્રભુ સમક્ષ ખુલ્લાં કરી દેવાં રહ્યાં . મનના વિચારો , બુદ્ધિની શંકાઓ અને પ્રાણની વૃત્તિઓ જેવી જાગે એવી ખુલ્લી રીતે વ્યક્ત કરીને પ્રભુને પ્રભુના ચરણે ધરવી . એટલું જ નહિ પણ દિવસ દરમિયાન જે કંઈ કાર્ય આપણાથી થાય , જેવી ભૂમિકાથી થાય એ પણ ખુલ્લું કહી દેવું . ખુલ્લા થવામાં આ બીજો ભાગ મહત્ત્વનો છે . ખુલ્લા થવાની આ ક્રિયા જે કોઈ કરવા ઇચ્છે , એ સરળતાથી કરી શકે છે . આ ક્રિયા દ્વારા એક સૂક્ષ્મ પરિણામ આવે છે . જેથી સમજી આપણે ખુલ્લા થઈએ છીએ . એની સાથે આપણો દિલનો સંબંધ વધુ ગાઢ બનતો જાય છે . પરિણામે એમની ચેતનાશક્તિ આપણા સમગ્ર આધારમાં કામ કરતી થાય છે .
પૂજ્ય શ્રીમોટાએ મૌનએકાંતમાં નામસ્મરણ આદિ સાધનોની સાથે આવી કેટલીક મહત્ત્વની વ્યવહારુ સાધના આ પત્રોમાં સમજાવી છે . આ એકડો ઘૂંટવાથી ધીમે ધીમે એવો વિકાસ થશે કે જે અનંત તરફ દોરી જઈને , અનંતતાનો અનુભવ કરાવશે .
આ પત્રોમાંની એક ખાસ લાક્ષણિકતા છે . એમાં પૂજ્ય શ્રીમોટાએ પોતાના ગૂઢ – રહસ્યમય રૂપની ઝાંખી આપી છે . એક સ્થળે પૂજ્ય શ્રીમોટાએ લખ્યું છે કે , પોતે તાબોટા પાડનાર વ્યંઢળ નથી . આવી અભિવ્યક્તિ કોઈ પણ નવા વાચકને આશ્ચર્યમાં ગરકાવ કરી દે . પરંતુ પૂજ્ય શ્રીમોટાના સમગ્ર લખાણોમાં આવાં વચનો યથાર્થ રીતે પ્રગટ થયેલાં છે . લૌકિક અર્થમાં વ્યંઢળ શબ્દ તુચ્છ નિર્માલ્યપણાનું સૂચન કરનારો છે . પરંતુ એનો આધ્યાત્મિક અર્થ પણ છે . ‘ શ્રી સદ્દગુરુ ‘માં પૂજ્ય શ્રીમોટાએ આવી નાન્યતર જાતિ વિશે વાત લખી છે . એ પરથી સમજાય છે કે અનુભવની પણ એવી કક્ષા હોય છે જ્યાં સ્રી – પુરુષનો લિંગભેદ પરખાતો નથી . આવી અવસ્થામાં અત્યંત શક્તિ – સામર્થ્ય પ્રગટ થતાં હોય છે . ‘ તાબોટા ‘ એટલે માત્ર ખાલી પડેલો મોટો અવાજ એમ સમજવાનું છે . મતલબ કે પૂજ્ય શ્રીમોટા જે કંઈ કહે છે કે લખાણ દ્વારા વ્યક્ત થાય છે , એમાં નક્કરતા છે . માત્ર કહેવા કે સમજાવવા પૂરતું જ નથી . પરંતુ એ મુજબ આચરનારને એમની શક્તિની અખૂટ સહાય મળ્યાં જ કરે છે . આથી પૂજ્ય શ્રીમોટાના શબ્દો વાંચનારે એમ સમજવાનું નથી કે આમાં માત્ર ઠાલો ઉપદેશ છે . ક્યારેક પૂજ્ય શ્રીમોટાની વાણીમાં ઉગ્રતા – કઠણાશ હોય , ત્યારે પણ એમાં ઘાટ ઘડવાનું જોશ – જોમ – શક્તિ હોય છે . આથી એમની વાતને અવગણવી એ યોગ્ય નથી .
પૂજ્ય શ્રીમોટાએ આ પત્રોમાં પોતામાં પ્રગટ થયેલા વિભુત્ત્વની ઝાંખી વારંવાર કરાવી છે . આ પત્રોના વાંચનથી પૂજ્ય શ્રીમોટા સાથે સંબંધમાં આવનાર સૌ કોઈ તેઓશ્રીનું નિકટનું સ્વજન બની રહે છે . આ પત્રોમાંનો ઘણો જ મોટો ભાગ પદ્યમાં છે . એમાં આવી ઝાંખી – ઝલક વિશેષ પ્રમાણમાં અનુભવાય છે . ઉપરાંત એ પદ્યકથનમાં જીવન વિશેનું ગહન તત્ત્વજ્ઞાન પણ રજૂ થયું છે . એનું મનન – ચિંતન પણ વાચકને પૂજ્ય શ્રીમોટાના આંતરિક સ્પર્શનો અનુભવ અવશ્ય કરાવશે . પત્રસંચયનાં પ્રકાશનથી અભિનંદનીય ઉપકારક કાર્ય સધાઈ રહ્યું છે.
રમેશભાઈ મ . ભટ્ટ
તા .૧૩-૯-૧૯૯૫
અમદાવાદ -૩૮૦૦૦૭ .